Porada językowa # 2 (czas „wziąć” się w garść i zapamiętać poprawną formę)

Z pewnością każdy z Was spotkał się kiedyś w rozmowie lub – o zgrozo – tekście bądź przekazie medialnym z formą wziąść. Niektórych forma ta już nie razi i coraz częściej pojawiają się głosy, że jest tak powszechna, iż powinno się ją akceptować. Uważamy jednak, że należy powiedzieć stanowcze „nie” tego typu propozycjom. Forma wziąść jest całkowicie niepoprawna i używanie jej nie świadczy dobrze o czyjejś kulturze językowej, zwłaszcza w przypadku wystąpień publicznych.

Co ciekawe za zaistniały problem mogą być po części odpowiedzialni wybitni polscy pisarze. Pod wpływem wprowadzania do swoich utworów wyrażeń gwarowych i regionalnych, co wiązało się z pewną konwencją literacką, w dziełach takich autorów, jak Adam Mickiewicz czy Zygmunt Krasiński możemy także spotkać formę wziąść. Należy jednak rozróżniać formy literackie od poprawnościowych. To, że Adam Mickiewicz użył takiej formy nie znaczy, że należy ją traktować za wzorcową!

Być może błąd wynika również z tego, że niektórzy użytkownicy języka stosują tę formę, wzorując się na przykład na słowach: siąść, wysiąść czy przesiąść. Tymczasem wziąć zaliczamy do grupy takich czasowników, jak: odpiąć, dopiąć, przypiąć.

Niektórzy próbują bronić użycia formy wziąść zabawą językową i nawiązywaniem do gwar. Owszem w języku potocznym i relacjach prywatnych wolno nam bawić się językiem polskim, ale akurat w tym przypadku owo żartobliwe użycie jest trudne do wychwycenia i zdecydowanie częściej będzie postrzegane jako rażący błąd. Jeśli chcemy w ramach zabawy językowej użyć formy gwarowej, zdecydowanie lepszym pomysłem będzie użycie na przykład słowa wziunąć. Nadal nie zalecamy jednak takich form w polszczyźnie ogólnej, a już na pewno nie w wypowiedziach oficjalnych.

Na zakończenie warto wspomnieć o innych bardzo niepoprawnych formach związanych z omawianym słowem. Chodzi mianowicie o męskie formy wzięłem, wzięłeś. Są one nie do przyjęcia i powstały z błędnego wzorowania się na żeńskich formach wzięłam, wzięłaś.

Czas zatem WZIĄĆ się w garść i mówić poprawnie, a o formie wziąść zapomnieć i więcej do niej nie wracać :)

Z punktu widzenia językoznawcy # 1 (Tekst i metatekst. Operatory (meta) tekstowe.)

Tekst i metatekst. Operatory (meta) tekstowe.

Intencją każdego autora, zwłaszcza piszącego tekst naukowy lub popularnonaukowy, powinno być dążenie do takiej czytelności tekstu, aby odbiorca zrozumiał zawartą w nim myśl według zamierzeń nadawcy. Jeśli tekst jest nazbyt skomplikowany, a autor nie zadba o jego uporządkowanie, może się okazać, że odbiorca nie będzie w stanie wychwycić informacji, jaką chce przekazać nadawca. W związku z tym wskazane jest stosowanie tzw. operatorów tekstu, które ułatwiają klarowny i pozbawiony wątpliwości odbiór.

Porada językowa # 1 (w roku dwa tysiące czternastym czy dwutysięcznym czternastym?)

Tak jak wspomnieliśmy we wstępie, na blogu „Językoznawca” będziemy także publikować krótkie porady dotyczące poprawności językowej. Zaczynamy od powszechnego błędu, z którym spotykamy się niemalże wszędzie, od reklam radiowych i telewizyjnych po wystąpienia publiczne. Co ciekawe problem ma dopiero i aż 14 lat! 

W roku dwa tysiące czternastym czy dwutysięcznym czternastym?

Możliwość życia na przełomie tysiącleci można uznać za wyjątkowe szczęście. Kolejna taka szansa dopiero za 986 lat. Co ciekawe przejście z XX do XXI wieku nieco „pomieszało nam język”. Okazuje się, że nie zawsze wiemy jak opowiedzieć o wydarzeniach z lat po roku dwutysięcznym.  Nagminnie słyszmy wersję „w dwutysięcznym jedenastym”, „dwutysięcznym czternastym” itd.
Początkowo problem był nieco usprawiedliwiony, wszak spotkaliśmy się  z nim dopiero drugi raz w dziejach,  ale po 14 latach okres przejściowy należy uznać za skończony i pamiętać o poprawnym opisywaniu wydarzeń z pierwszych dekad XXI wieku.

Ze wspomnianym błędem można sobie w łatwy sposób poradzić. Wystarczy zapamiętać, że rok dwutysięczny był jeden jedyny raz w historii. Pamiętajmy zatem, że Kamil Stoch zdobył dwa złote medale na Igrzyskach Olimpijskich w dwa tysiące czternastym roku, ale Instytut Adama Mickiewicza powstał w roku dwutysięcznym.

Blog językoznawczy

Szanowni sympatycy poprawnej polszczyzny,

miło nam powitać Was na blogu językoznawczym firmy Stiksza. Znajdziecie tu krótkie i praktyczne porady na temat popularnych błędów językowych i kłopotliwych zapisów niektórych wyrazów. To jednak nie wszystko. Poza prezentacją tematów związanych z warsztatem korektora i redaktora tekstów, będziemy także prezentować artykuły ściśle związane z językoznawstwem. Jest to dziedzina obejmująca bardzo szeroki zakres wiedzy, która jak dotąd nie była upowszechniania w popularnych formach. Chcemy to zmienić i wyjść z językoznawstwem poza mury uczelni. Liczymy na to, że znajdziecie tu wiele ciekawych informacji i sporo przydatnej wiedzy.

Na naszym blogu będą publikować m.in. osoby z Zakładu Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego UMCS w Lublinie. Pierwsze teksty już wkrótce. Już dziś zapraszamy do lektury!